Ο Αθλητικός Ψυχολόγος αναφέρεται ως ο Ψυχολόγος που έχει ειδικευτεί στο αθλητικό περιβάλλον και θα πρέπει κατ’ αρχήν να διαθέτει άδεια ασκήσεως επαγγέλματος Ψυχολόγου. Οι βασικές του σπουδές είναι στην Ψυχολογία και η εξειδίκευση πραγματοποιείται με μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στην Αθλητική Ψυχολογία. Η Αθλητική Ψυχολογία είναι η επιστήμη που μελετά τη συμπεριφορά των ανθρώπων που ασχολούνται με την άσκηση και τον αθλητισμό. Συγκεκριμένα, απευθύνεται:

• στους αθλητές,
• τους προπονητές,
• τους γονείς των αθλητών,
• τους διαιτητές,
• τους καθηγητές Φυσικής Αγωγής,

ενώ παράλληλα συνεργάζεται με

• φυσιοθεραπευτές
• εργομετρικά κέντρα και
• διαιτολόγους

για την αντιμετώπιση θεμάτων/προβλημάτων του αθλητή. Ωστόσο, η συστηματική ψυχολογική προετοιμασία έχει λανθασμένα ταυτισθεί μόνο με κάποιο «πρόβλημα» του αθλητή (αγωνιστικό, στην προπόνηση, συμπεριφοράς, κλπ) ή μόνο με τον υψηλό αγωνιστικό αθλητισμό. Είναι κοινά πια αποδεκτό ότι τόσο οι προπονητές όσο και οι αθλητές χρειάζεται να εξασκήσουν και να εργαστούν πάνω στις ψυχολογικές δεξιότητες. Ο αθλητικός ψυχολόγος εφαρμόζει στους αθλητές μια ποικιλία τεχνικών και στρατηγικών διευκόλυνσης και μεγιστοποίησης της απόδοσης. Συνεργάζεται με τον προπονητή αλλά και με οποιονδήποτε άλλον χρειαστεί προκειμένου για τη μεγιστοποίηση της απόδοσης του αθλητή αλλά και της ολοκλήρωσης του ως προσωπικότητα μέσα και έξω από τον αθλητισμό.

Γιατί να συνεργαστώ με Αθλητικό Ψυχολόγο:

Οι ψυχολογικές δεξιότητες απαιτείται να αναπτύσσονται συγχρόνως με τις φυσικές δεξιότητες, διαφορετικά δημιουργείται «ανισότητα» που μπορεί να είναι πηγή "προβλημάτων" σε μεγαλύτερες αθλητικές ηλικίες.

Ο ρόλος του αθλητικού ψυχολόγου:

Το βασικό αντικείμενο του αθλητικού ψυχολόγου περιλαμβάνει:

(α) την αξιολόγηση της συναισθηματικής κατάστασης του αθλητή

(β) την εκμάθηση ψυχολογικών δεξιοτήτων από τους αθλητές προκειμένου για την εφαρμογή τους στους αγώνες και στη συνέχεια τη μεγιστοποίηση της αθλητικής τους απόδοσης

(γ) τη μεσολάβηση και διευκόλυνση τόσο του αθλητή όσο και του προπονητή στην επιτέλεση του έργου του με απώτερο στόχο τη μεγιστοποίηση της απόδοσης.

Συμπερασματικά, η «εργασία» του αθλητικού ψυχολόγου μπορεί να εντοπιστεί σε τρεις διαστάσεις - κατευθύνσεις:

Συνεργασία με τον αθλητή που ως στόχο έχει την καταγραφή των ψυχολογικών χαρακτηριστικών του σε συνθήκες προπόνησης και αγώνων.

Συνεργασία με τον προπονητή οποία επιδιώκει την καταγραφή, ενημέρωση και αντιμετώπιση προβλημάτων κατά τη διάρκεια της προπόνησης και των αγώνων.

Συνεργασία με το γονιό που προσανατολίζεται στην αντιμετώπιση ορισμένων γενικότερων προβλημάτων που σχετίζονται με τη συμπεριφορά του παιδιού τους εκτός της αθλητικής διαδικασίας, όπως είναι το σχολείο, η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, καθώς και τα ιδιαίτερα ενδιαφέροντα του παιδιού.

Σκοπός του αθλητικού ψυχολόγου είναι να έχει τόσο τον αθλητή ή την ομάδα αλλά ακόμη και τον προπονητή, στη μέγιστη αθλητική τους απόδοση την κατάλληλη στιγμή και να αποκλείσει όλους εκείνους τους παράγοντες που μπορεί να εμποδίσουν την επίτευξη του στόχου.

Η Αθλητική Ψυχολογία είναι ένας ιδιαίτερος κλάδος γιατί αντιμετωπίζει ιδιαίτερους ανθρώπους. Αντιμετωπίζει πρωταθλητές με ιδιαίτερη ψυχοσύνθεση, ξεχωριστή προσωπικότητα, αυξημένο εγωισμό πολλές φορές, αλλά, και, σπάνιες ικανότητες, οι οποίοι καλούνται να αντιμετωπίσουν ιδιαίτερα στρεσογόνες αλλά και μεγαλειώδεις καταστάσεις κατά τη διάρκεια της καριέρας τους, γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό ο Αθλητικός Ψυχολόγος να έχει υπάρξει αθλητής υψηλού επιπέδου.

Πρόγραμμα ψυχολογικής προετοιμασίας

Τα προγράμματα ψυχολογικής προετοιμασίας (ΠΨΠ) έχουν συγκεκριμένη δομή και περιλαμβάνουν τόσο ψυχολογική αξιολόγηση όσο και εκπαίδευση των αθλητών για την ανάπτυξη ψυχολογικών δεξιοτήτων και τη βελτίωση των τρόπων διαχείρισης των δυσλειτουργικών συναισθημάτων και καταστάσεων. Για τον παραπάνω λόγο, εξατομικεύονται ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες, τις ανάγκες, τα χαρακτηριστικά και το επίπεδο του κάθε αθλητή.

Χωρίζονται σε τέσσερις φάσεις. Στην πρώτη φάση γίνεται η ενημέρωση και η αξιολόγηση του αθλητή με τη διαδικασία της συνέντευξης, τη λήψη ιστορικού αλλά και τη χρήση έγκυρων και σταθμισμένων ψυχομετρικών εργαλείων. Στη δεύτερη φάση ξεκινάει η παρέμβαση και η εκμάθηση του αθλητή συγκεκριμένων τεχνικών και τρόπων χειρισμού των προβλημάτων που τον απασχολούν (π.χ. αγωνιστικό άγχος, διαχείριση κρίσεων στην ομάδα, χαμηλή αυτοσυγκέντρωση, χαμηλή αγωνιστικά αυτοπεποίθηση κ.α.). Στην τρίτη φάση ο αθλητής  καλείται να εφαρμόσει στον αγώνα ή και στην προπόνηση αυτά στα οποία δούλεψε στον τομέα της ψυχολογίας του. Τέλος στην τέταρτη και τελευταία φάση γίνεται η επαναξιολόγηση και ο επαναπροσδιορισμός των στόχων (π.χ. μετά από κάποιο τραυματισμό, μετά από το τέλος μιας σεζόν ή ενός μεγάλου αγώνα) προκειμένου να δούμε τη βελτίωση ή μη του αθλητή αλλά και να θέσουμε νέα δεδομένα στη συνεργασία μας. Επιπλέον η τέταρτη φάση μπορεί να αφορά στον τερματισμό της καριέρας ενός αθλητή και την προετοιμασία του για τη μετά τον πρωταθλητισμό ζωή.